COVID-19 dolayısıyla getirilen kısıtlamalar özellikle turizme bağlı ülke ekonomilerine ciddi bir darbe vurdu. Hâl böyle olunca, aslında uzun zamandır bir yandan gezip bir yandan da internet üzerinden dünyanın öbür ucundaki müşterileri için çalışan dijital göçebeler bu ülkelerin odak noktası haline geldi. Dijital göçebe vizesi veren ülkeler birbiri ardına programlarını duyurmaya başladı.
Dijital göçebelik son 20-30 yıldır bir realite olmasına rağmen ülkelerin yakın zamana kadar bu konuda bir düzenlemeleri yoktu. Nitekim çoğu ülkede halen yok. Ancak Ağustos 2020’de Estonya dijital göçebe vizesi uygulamasını hayata geçirince bir ilke imza atılmış oldu. Estonya’nın yanı sıra dijital göçebe vizesi veren ülkeler hangileri bunun cevabına geçmeden önce dijital göçebe vizesi nedir sorusunu yanıtlayalım.
Dijital Göçebe Vizesi Nedir?
Dijital göçebe vizesi, yabancılara o ülkede yaşama ve yasal olarak çalışma hakkı verir. COVID-19 hastalığı kaynaklı kısıtlamaların olduğu dönemde uygulamaya konan bu vize türüyle aslında ülkeler derin bir darbe alan turizm gelirlerini arttırmayı hedeflediler. Neticede uzun kalsa da kısa kalsa da turist, turisttir ve ülkeye harcamalarıyla, vize başvuru ödemeleriyle vs. bir şekilde gelir sağlar. Bununla birlikte bu vizenin çetrefilli tarafı ise gelir vergisi konusu. Bazı ülkeler dijital göçebeleri gelir vergisinden muaf tutup devletin sunduğu sağlık, eğitim vb. hizmetlerden faydalanma imkânı verirken bazı ülkeler tam ya da belirli indirimler uygulamakla birlikte gelir vergisini şart koşmaktadır. Göçebelerin tamamen gelir vergisinden muaf tutulduğu ülkelerde bu durumun yerli halk ile yabancılar arasında husumet doğurabileceği endişesi de konunun bir diğer ayağıdır. Dijital göçebe vizesinin yeni bir tür vize olduğunu düşünürsek, etkilerini ve sonuçlarını görmek için biraz beklemek gerekecek.
Çoğu dijital göçebe, henüz böyle bir vize kategorisi yokken genellikle turist vizesi olarak seyahat ediyordu fakat bilindiği üzere turist vizesiyle gittiğiniz bir ülkede çalışmanız yasaktır. Haliyle bu kişiler yetkili otoritelere yalan söylemek durumunda kalabiliyor ve ayrıca durumlarının tespit edilmesi halinde ceza alma riskiyle karşı karşıya gelebiliyorlar. Dijital göçebe vizesi bu sorunları kaldırarak bireylerin güvenle ve sorunsuzca seyahat edebilmesi için bir çözüm sunuyor.
Diğer vize türlerinde olduğu gibi bunda da başvurabilmek için bazı kriterleri sağlamak gerekir. Bu kriterler genellikle başvuracak kişinin geliriyle alakalıdır. Farklı ülkelerde uygulamaya sokulan vize türleri içerik olarak dijital göçebe vizesi olmakla birlikte farklı isimlerle anılabilmektedir. Kısacası, modern göçebeler de diyebileceğimiz dijital göçebeleri kendi ülkelerine çekmek isteyen ülkeler farklı dijital göçebelik vizesi uygulamaları geliştirerek hem çalışıp hem seyahat eden bu bireylerin işlerini kolaylaştırıyor.
Hangi Ülkeler Dijital Göçebe Vizesi Verir?
Diyelim ki artık dijital göçebe olmak istediğinize karar verdiniz. Peki, nereye göçeceksiniz? Gelin, dijital göçebe vizesi veren ülkeler hangileri bir bakalım.
Dijital Göçebe Vizesi Veren Avrupa Ülkeleri
1. Estonya
Dünyada bir ilki gerçekleştirerek dijital göçebe vizesini hayata geçiren Estonya’dan alacağınız bu bir yıllık vizeyle ülkede serbestçe çalışıp yaşayabilirsiniz.
2. Portekiz
İlk etapta maksimum bir yıllık verilen bağımsız çalışanlar ve girişimciler vizesi beş yıla kadar uzatılabiliyor. Dijital göçebe vizesi Portekiz tarafından sunulan kalıcı oturuma geçiş yolu olarak da düşünülebilir zira beş yılın sonunda oturum için başvuru yapabiliyorsunuz.
3. Almanya
Almanya, serbest çalışan ve kendi işinin patronu olan kişiler için maksimum üç yıllık bir oturum izni veriyor. Dijital göçebe vizesi Almanya deyince biraz karmaşık ve bürokrasisi bol bir süreç haline dönüşüyor; sabrınız yoksa size göre olmayabilir :)
4. Malta
Malta dijital göçebe vizesi “göçebe oturum izni” (nomad residency permit) olarak geçiyor. İlk olarak bir yıllığına verilen bu vize daha sonra uzatılabiliyor.
5. Çekya
Çekya dijital göçebe vizesi Zivno adıyla anılıyor. Bir yıllık olan ancak uzatılabilen Zivno vizesi şu listede bulunan alanlarda faaliyet gösterecek şekilde çalışma ruhsatı almanızı gerektiriyor. Biraz karmaşık bir süreç olduğunu söylemek gerek.
6. Hırvatistan
Buranın hikâyesi ilginç. 14 yıldır Hırvatistan’da yaşayan Hollandalı girişimci Jan de Jong, Hırvatistan’ı yıl boyu cazibe merkezi yapmanın yollarının istişare edildiği bir konferansta konuşma yapar. Ardından LinkedIn üzerinden Hırvatistan başbakanına açık mektup yayınlar. Ülkenin içişleri bakanı kendisiyle iletişime geçer ve netice itibariyle dijital göçebelere ve uzaktan çalışanlara yönelik bir oturum izni programı ortaya çıkar. İlk etapta maksimum bir yıllığına verilen oturum izni için başvurular Hırvatistan’da ya da konsolosluk ve elçiliklerden yapılabilmektedir.
7. Romanya
Romanya dijital göçebe vizesi öncelikle bir yıllık düzenleniyor ve daha sonra bir yıl daha uzatılabiliyor. İnterneti en hızlı olan Avrupa ülkelerinden Romanya’da bu vize türüyle kalmayı düşünürseniz minimum aylık gelirinizin 3300 avro olması gerekiyor.
8. Gürcistan
Gürcistan dijital göçebe vizesi uygulamasına sahip değil ancak Türkiye’nin de içinde bulunduğu toplam 95 ülkenin vatandaşları Gürcistan’da bir yıl boyunca vizesiz kalabiliyor ve bu süreçte uzaktan çalışmak yasak değil. Çalıştığınız gün sayısı 183’ü geçerse o zaman vergi mükellefi oluyorsunuz. Bununla birlikte buranın şirket kurmak için de ideal bir ülke olduğunu belirteyim. “Münferit Girişimci” isimli program kapsamında bir şirket kurarak yalnızca %1 gelir vergisi ödemeniz mümkün. Bu programa katılmadan vergi mükellefi olduğunuzda %20 civarı vergi ödemek zorunda kalabilirsiniz. Dijital göçebelerin genelde tercih ettiği diğer pek çok ülkenin aksine ucuz bir ülke olan Gürcistan göçebelik günleriniz için iyi bir tercih olabilir.
9. İzlanda
İzlanda, uzaktan çalışanlar için altı aylık uzun dönem vize veriyor. Süre olarak kısa olması ve İzlanda’ya hem gidişin hem de oradaki hayatın çok pahalı olması dolayısıyla bu vize her yiğidin harcı değil.
10. Macaristan
“Beyaz Kart” olarak anılan Macaristan dijital göçebe vizesi aslında temelde oturum izni. Budapeşte’nin tadını çıkarmak isteyen dijital göçebelerin aylık en az 2000 avro geliri olması gerekiyor. Bu vize türünde ayrıca aile birleşimi yapılamadığını, bir aile üyesinin vizeyi alması durumunda diğer aile üyelerinin aile birleşimi sebebiyle başvuruda bulunamayacağını belirtelim. Kısacası bu vize bekarlar için.
11. Yunanistan
Yabancı bir işvereni olan ya da yurtdışında kurulu bir şirketi bulunan kişiler, iki yıllığına dijital göçebe vizesine başvurabiliyor. Yunanistan’ın tanıtıldığı ve neden Yunanistan dijital göçebe vizesi başvurusu yapmalısınız sorusunun yanıtlandığı bir site bile yapmışlar.
12. Norveç
Pahalı kuzey ülkelerinden Norveç, yurtdışında kurulu bir şirketi olan, yani kendi işinin patronu olan kişiler için “bağımsız yüklenici vizesi” (independent contractor visa) sunuyor. Başvuru süreci net ve nispeten kolay olan vize sayesinde maksimum iki yıllık vize alabiliyorsunuz. Bu vize sahiplerinin Norveç devletine vergi ödemesi gerekiyor.
13. İspanya
Dijital göçebe vizesi İspanya için henüz hayata geçmiş değil. Şu anda “non-lucrative visa” olarak anılan ve kişiye aslında çalışma izni vermeyen bir vize türü mevcut. Buna rağmen dijital göçebeler şu anda bu vize türüne başvurarak İspanya’da çalışıp yaşıyor. Ancak yakın zamanda dijital göçebe vizesi İspanya tarafından uygulamaya konacak, şu anda bu konuda çalışmalar devam ediyor.
Dijital Göçebe Vizesi Veren Amerika Ülkeleri
Amerika kıtasında dijital göçebe vizesi veren ülkeler şöyle:
14. Meksika
Dijital göçebe vizesi Meksika tarafından bu ad altında uygulanmıyor ancak temelde bir dijital göçebe vizesinin sağlayacağı özgürlükleri sunuyor. Geçici Mukim Vizesi (temporary resident visa) adıyla anılan vize sayesinde bir yıl boyunca ülkede yaşayıp yurtdışından gelir elde edebiliyorsunuz. Vize dört seneye kadar yenilenebiliyor.
15. Brezilya
Brezilya elçilikleri üzerinden başvuru yapmanız gereken bir yıllık dijital göçebe vizesi için en az 1500 USD aylık gelire sahip olmanız gerekiyor.
16. Kosta Rika
Kosta Rika dijital göçebe vizesi yalnızca kendi işinin patronu ya da girişimci olan kişilere yönelik. Bir başka şirket için çalışırsanız iki yıllığına verilen bu vizeye başvuramıyorsunuz.
17. Panama
Panama’nın sunduğu uzaktan çalışanlar için kısa dönem vize sayesinde dokuz ay boyunca hem burada yaşayıp hem de yurtdışındaki müşterilerinize iş yapabilirsiniz.
Dijital Göçebe Vizesi Veren Asya ve Orta Doğu Ülkeleri
18. Birleşik Arap Emirlikleri (BAE)
Orta Doğu’nun ilk (ve şu an için tek) dijital göçebe vizesi veren ülkesi olan Birleşik Arap Emirlikleri, uzaktan çalışma vizesi olarak adlandırdığı programı 2022 Mart’ta duyurdu. Bir yıllığına verilen vize yenilenebiliyor. Vize sahipleri BAE’nin sunduğu sağlık ve eğitim gibi hizmetlerden faydalanabiliyor.
Dijital Göçebe Vizesi Veren Afrika Ülkeleri
19. Mauritius
İşte mükemmel vize! Başvuru ücreti yok, belirli bir gelir beyanında bulunmak yok. Bir yıllığına verilen bu vize için kendi işinizin patronu olabilir ya da Mauritius dışında kayıtlı bir şirket için çalışabilirsiniz.
20. Seyşeller
Seyşeller’in Çalışma+Tatil Programı (Workcation Program), serbest çalışanlar ya da bir şirketin çalışanı olanlara gelir beyan etmeleri kaydıyla bir yıllığına Seyşeller’de yaşama imkânı sunuyor.
Dijital Göçebe Vizesi Veren Karayip Ülkeleri
Karayipler’de hem çalışıp hem yaşamayı istemeyecek kimse yoktur sanıyorum… Hangi ülkeler mi dijital göçebe vizesi veriyor?
21. Dominik
Dominik’in, “Doğada Çalış” (Work in Nature) adıyla duyurduğu dijital göçebe vizesiyle 18 ay boyunca burada kalabiliyorsunuz. Aile olarak gelenler çocuklarını özel ya da devlet okullarına yazdırabiliyor. Bu vizeyle Dominik’te kayıtlı herhangi bir işveren için çalışamıyorsunuz.
22. Barbados
Barbados, dijital göçebe vizesinin ülkeler için nasıl bir gelir elde yöntemi olabileceğinin bir örneği. Burada 2020 Temmuz’da hayata geçirilen dijital göçebe vizesi Barbados hazinesine ilk on ayda yapılan 2500 başvuruyla 6 milyon USD gelir sağlamış. Ayrıca bu yolla elde edilen turizm geliri de 100 milyon doları aşmış… Barbados dijital göçebe vizesi kişilere 12 ay boyunca burada yaşama ve çalışma imkânı sunuyor ve gelir vergisi de ödemiyorsunuz.
23. Bahamalar
Uzaktan çalışan göçebeler, ilk etapta 12 aylığına verilen ve daha sonra üç yıla uzatılabilen vize sayesinde Bahamalar rüyasını yaşayabilir. ABD’ye yakınlığıyla ulaşım açısından iyi bir tercih olan Bahamalar yalnızca çalışan dijital göçebeler için değil, uzaktan eğitim alan öğrenci göçebeler için de harika bir alternatif.
24. Antigua ve Barbuda
Diğer Karayip adaları gibi geliri turizme bağlı olan Antigua ve Barbuda da dijital göçebe vizesi uygulamaya başlayan ülkelerden. İki yıllığına verilen ikamet izni için yıllık 50.000 USD gelir beklentiniz olduğuna dair bir beyanname imzalıyorsunuz.
25. Bermuda
Şu an için 263 USD ile başvuru ücreti düşük olsa da Bermuda dünyanın en pahalı ülkesi ve yüz binlerce dolar kazanmıyorsanız burada yaşam biraz zorlayıcı olabilir.
26. Cayman Adaları
Cayman Adaları’nda dijital göçebe programına başvurmak için kişilerin yıllık minimum 100.000 USD gelirleri olduğunu kanıtlamaları gerekiyor. Verilen vize, iki yıllık oluyor.
27. Saint Lucia
Saint Lucia dijital göçebe vizesiyle 12 ay boyunca uzaktan çalışırken bu adada hayatınızı sürdürebilirsiniz. Nitekim Saint Lucia yetkilileri “bizi yalnızca ziyaret etmeyin, Saint Lucia’yı yaşayın” minvalinde bir sloganla vizeyi tanıtıyor. Program kapsamında adada yapabileceğiniz aktivitelerle ilgili size danışmanlık yapan uzmanlar bile var.
28. Curaçao
Öncelikle altı aylığına verilen ve daha sonra bir altı ay daha uzatılabilen vize sayesinde Curaçao’yu keşfedebilirsiniz. “Curaçao’da evinde hisset” programı uzaktan çalışanların yanı sıra yatırımcıların da ilgisini çekebilir.
Siz dijital göçebe olmayı düşünüyor musunuz? Ya da belki de bu satırları halihazırda dijital göçebeyken okuyorsunuz… Bu konuda deneyiminiz varsa yorumlarda bizimle paylaşın, gitmeyi düşünenlere bi’ fikir olur belki :)
