Türkiye’de geçmişten bu yana sıfır otomobil almak hep pahalı bir tercih oldu. Durum böyle olunca, ikinci el otomobil almak, ülkenin genetiğine işleyen bir kültür haline geldi. Özellikle bugünlerde, daha da artan sıfır araç fiyatları ve araç temininde yaşanan daralma, ikinci el otomobillere olan rağbeti daha da artırıyor. İyi değerlendirerek ve doğru bir seçim yaparak alınan ikinci el otomobiller kullanıcılara büyük avantajlar sağlıyor; ancak hasarlı veya hor kullanılmış araçları almak kullanıcılar için irili ufaklı pek çok sorunu da beraberinde getiriyor. Bu nedenle, ikinci el araç alırken oldukça dikkatli olmak ve otomobilden anlamak gerekiyor. Eğer alıcı taraf otomobilden anlamıyorsa, bir ustadan ya da ekspertiz servisinden yardım alması en doğru karar olacaktır.
Alıcı taraf demişken, alım ve satım tarafında milyonlarca insan kocaman bir pazar oluşturuyor. Pazar büyüdükçe, satışta olan araç sirkülasyonu artıyor ve bu artış beraberinde belli riskler getiriyor. Bu yazımızda, bu risklerin neler olduğuna ve ikinci el otomobil alırken nelere dikkat edilmesi gerektiğine değinmeye çalışacağız.
1. Doğru Aracı Seçtiğinden Emin Olmak
İkinci el otomobil olsun sıfır otomobil olsun fark etmeksizin, kullanıcıların bütçeleri dahilinde kendileri adına en uygun aracı seçmeleri, bu yola çıkarken ilk dikkat edilmesi gereken hususların başında geliyor. Kullanıcılar öncelikle aracı ne amaçla kullanacağını, ne sıklıkla ve hangi şartlarda kullanacağını gözden geçirmeliler. Alacakları aracın artılarını ve eksilerini bir kenara yazarak, şartlar üzerinden bir analiz yapmak en doğru hareket olacaktır.
İkinci el araca yönelen kullanıcıların alacakları aracı iyi tanımaları ve analiz etmeleri de gerekiyor. Örneğin yakıt tüketimi düşük bir araç arayışında olan bir kullanıcının, bazı ekstra donanım özelliklerini göz ardı etmesi gerekebilir ya da otomatik bir otomobil arayışında olan bir kullanıcı ise, yakıt tüketimini görmezden gelmek zorunda kalabilir. Bu detayların hangilerinin kendisine uygun olduğuna net bir şekilde karar vermesi, sağlıklı bir otomobil seçimi yapması için oldukça önemli bir adım olacaktır.
2. Fiyat ve Masraf Analizi Yapmak
Hangi marka ve model araç alacağına karar veren kullanıcıların ilk yapması gerekenlerden biri, bu marka ve modeldeki satıştaki diğer araçların piyasada hangi fiyat bandında satıldığını araştırmak olmalı. Bu araştırma, araç alacak kişinin hem araç hakkında bütçe ayarlaması yapmasını hem de araç alırken haddinden fazla bir ödeme yapmamasını sağlar. Bu araştırmanın bir diğer faydası da otomobilin fiziksel durumu hakkında kullanıcıya bilgi vermesi olacaktır. Şöyle ki, fiyatı emsallerine göre çok ucuz bir aracın fiziki bir problemi olma ihtimali her zaman daha yüksektir. Tabii ki her düşük fiyatlı otomobil sorunludur diyemeyiz; ancak yine de bu ihtimal de her zaman düşünülmesi gereken bir detay olarak bir köşeye yazılmalı.
İkinci el araç alırken aracın fiyat bedeli ve alım – satım masrafları dışında ekstra masraflar çıkacağını da unutmamak gerek. Aracı alacak kullanıcıların bu masrafların artmaması adına satışı üzerlerine almadan önce aracı detaylı şekilde bir incelemeye tabii tutmaları en doğru karar olacaktır. Yine de, ikinci el otomobil alırken ufak tefek masraflardan kaçmanın zor olduğunu söylemeden geçmeyelim.
3. Tercih Edilen Marka ve Model İçin Pazar Araştırması ve Sorgulama Yapmak
İlk iki basamağı atlayan kullanıcılar için sıra geldi üçüncü basamağa. Zaten araç için fiyat araştırması yapmış ve satın alacağı araca kesinlikle karar vermiş olanlar, üçüncü olarak bu marka ve modeldeki otomobiller arasından en sağlam ve güvenilir olanları tespit ederek yola devam etmeliler. Bu işlem, şehir dışındaki veya uzaktaki otomobiller için internetten bir ön eleme yapmak olabilir. Yakındaki otomobiller için ise, gidip görmek ve satıcı ile yüz yüze görüşmek en doğru yol gibi görünüyor. Tabii ki uzaktaki bir otomobili sadece internetten araştırarak almaktan bahsetmiyoruz. Bu bir ön filtreleme metodu olmalı. Daha sonraki basamakta satıcıdan telefon veya mesaj aracılığı ile bilgi alınmalı, eğer araç tüm kriterlere uygun görünüyorsa, uzakta da olsa gidilip bizzat görülmeli.
Satıcı ile telefonda veya yüz yüzyüze yapılan görüşmelerin hepsinde satıcıya akla gelen tüm sorular sorulmalı. Aracı neden satmak istediği, ağır kazası olup olmadığı ve aracın kaçıncı sahibi olduğu gibi kritik sorular asla atlanmamalı. Ayrıca araç yakından incelenirken, gözle görülür bir kusur olup olmadığı ve aracın temel noktalarında sorun olup olmadığı kesinlikle kontrol edilmeli. Bu işlem, kullanıcılara ilk etapta detaylı bir fikir verecektir.
4. Tramer Kaydı ve Kilometre Sorgulamak
İkinci el otomobil alırken en çok dikkat edilmesi gereken konulardan biri de, aracın hasar kaydı olup olmadığı ve bu hasarın ne denli büyük olduğudur. Bunu öğrenmenin en kolay yolu ise SMS yolu ile TRAMER kaydını sorgulamak. Aracın şasi veya plaka numarasını 5664’e mesaj atarak, söz konusu araca sahip geçmiş hasar ve kaza kayıtlarına ulaşmak mümkün. Sorgulamayı şasi numarasından yapmak ise bizce en sağlıklı olanı diyebiliriz. Aracın plakası zaman içinde değişmiş veya plakada bir hata olabilir. Bu durumda, yanılgıya düşmemek için en iyi yöntem, şasi numarasından sorgulamak yapmaktır. 5664 numaralı telefondan yapılan sorgulamalarda belirli bir ücret kesintisi olduğunu da söylemeden geçmeyelim.
Bazı otomobil kullanıcıları, araçlarının uğradığı hasarı gizlemek veya aracı hasar kayıtlı duruma düşürmemek için bazı masrafları kendi ceplerinden karşılayabiliyor. Bu durumu TRAMER sorgusu ile anlamak mümkün değil. Zira bu kayda yalnızca sigorta ve kasko gibi resmi organlar tarafından karşılanan işlemler giriyor. Aracın hasar durumunun tamamını kavramak ve daha detaylı bir inceleme yapmak için ise ekspertiz yaptırmak en doğru seçim olacaktır.
Otomobilin kilometre ölçümünü kontrol etmek için ise TüvTürk muayene kayıtlarına bakmak gerekiyor. Servis kayıtlarında yazan rakam, son muayene sürecinde aracın bulunduğu kilometreyi göstertiyor; ancak pek çok aracın kilometresinde hata veya oynama olduğunu da unutmamak gerek. Özellikle eski model araçların kilometrelerinde genellikle bu sorun ile karşılaşılıyor.
5. Aracın Resmi Evraklarını İncelemek
Eski ve kullanılmış bir otomobil almak, küçük riskler almayı da beraberinde getiriyor. Bu riskleri en aza indirmek için alınan önlemler ve dikkat edilmesi gereken hususlar arasında, otomobilin resmi evraklarını incelemek de var. Aracın MTV ve trafik para cezası (TPC) borcunun olup olmadığını, aracın üzerinde yapılandırılmış vergi borcu, banka, kurum veya şahıslara ait haciz işlemi uygulanıp uygulanmadığına son derece dikkat etmek gerek. Tüm bu sorgulamaları ve işlemleri internet üzerinden yapmak mümkün. Vergi dairesinden ödenecek borçları interaktif vergi dairesi web sitesi üzerinden, haciz ve diğer durumları ise ruhsat sahibinin e-devlet hesabı üzerinden öğrenmek ve bu durumları netleştirmek oldukça basit.
Bu işlemleri yapmak ve gerekli bilgiyi elde etmek, noterde karşılaşılma ihtimali olan kötü sürprizleri ortadan kaldıracaktır.
6. Araç ile Test Sürüşüne Çıkmak
Yukarıdaki basamakları tamamladıktan sonra, sıra geliyor araç ile küçük bir test sürüşüne çıkmaya. Otomobili alacak kişinin satıcı ile birlikte aracı ufak bir tura çıkarması, o anda gözle görülecek sorunların tespit edilmesine ve aracın sürüş konforu, güvenlik, yol tutuş gibi özelliklerinin daha iyi anlaşılmasına yardımcı olacaktır. Özellikle aracı satan kişi ile bu turu yapmak, o anda hızlıca araç ile ilgili geri bildirim yapmayı ve eksiklerin fiyattan düşürülmesi gibi anlaşmaların yapılmasının kapısını aralayacaktır.
Aracın donanım ve mekanik parçalarında ufak gibi görünen sorunların ileride veya çok yakın zamanda yüksek maliyetler çıkarma ihtimali asla atlanmamalı ve görünen sorunların hiç biri göz ardı edilmemelidir. Sonuç olarak, maliyetli bir alışveriş yaparken ince detaylara dikkat etmek her zaman önemlidir.
7. Oto Ekspertiz Yaptırmak
Alınacak otomobil ile ilgili her inceleme ve kontrol sağlandıktan sonra, sıra geliyor uzman bir göze danışmaya. Geçmiş dönemde, bu uzman göz alternatiflerinin başında tecrübeli ustalar geliyordu. Aracı alacak kişi noterde işlemi yapmadan önce bir ustaya aracı gösterir ve son kararı orada verirdi. Bu gelenek günümüzde de devam ediyor ve eğer etrafta güvenilir bir usta varsa, ona gitmek ve aracı göstermek genel olarak başarılı sonuç verecektir. Usta yoksa ya da daha stabil bir rapor elde edilmek isteniyorsa başvurulacak yöntem, günümüzde oldukça popüler hale gelen oto ekspertiz.
Güvenilir, akredite bir ekspertiz firmasında yapılacak ölçümler ve tespitler raporlanacak ve bu raporlar, kullanıcılara araç hakkında en nihai sonucu verecektir. Stabil ve güvenilir bir inceleme için ekspertiz sonuçları yeterli olacaktır. Otomobilin test sonuçları beklenen gibi geldiyse, artık noter yolunu tutmanın ve pazarlığa tutuşmanın vakti geldi demektir.
8. Pazarlık Yapmak
İkinci el otomobil alacak kullanıcıların beğendikleri aracı almadan önce son bir pazarlık yapmaları hem ülkemizin ticari geleneklerine uygun bir yöntem hem de alıcıya biraz olsun tasarruf ettirebilme ihtimali olan bir durum. Satıcı taraf araçta pazarlık payı olmadığını veya pazarlık payının az olduğunu söylüyor olsa bile, satıcıyı kırmadan ve çok ısrarcı olmadan yine de pazarlık yapmayı denemek iyi bir fırsat yaratabilir. Alıcıya aracı almaya gitmeden önce pazarlık stratejisini ve pazarlık repliklerini hazırlamasını tavsiye ediyoruz.