II. Dünya Savaşı dendiğinde aklına, Hitler’in liderliğinde Naziler’in gerçekleştirdiği ve milyonlarca insanın canına mal olan Yahudi soykırımı gelmeyen yoktur. İnsanlık tarihinin gelmiş geçmiş en korkunç süreçlerinden biri olan bu dönemde payı ve dahli olan canilerin yalnızca bir kısmı, savaş sonrasında adalet karşısına çıkarılabildi. Ancak hem soykırımın hayatta kalan kurbanlarının hem de tanıklarının verdiği ifadeler doğrultusunda, milyonlarca kişinin öldürüldüğü toplama kamplarını ve gaz odalarını kimlerin yönettiği bir nebze de olsa aydınlatılabildi. İşte, bu canilerden biri de Türkçede “Treblinka’nın Korkunç Ivan’ı” lakabıyla anılan “Ivan the Terrible”. Nam-ı diğer, “Korkunç Ivan”. Korkunç Ivan lakaplı bu kişinin Treblinka’daki toplama kampında eğitici olarak çalıştığı, bu süreçte binden fazla kişinin ölümüne sebep olduğu ve burada dehşet saçtığı biliniyor. Peki, Korkunç Ivan gerçekte kim? Netflix’te 2019 yılında yayınlanan Treblinka’nın Korkunç Ivan’ı adlı belgesel de bu sorunun yanıtının peşine düşüyor.
John Demanjuk, ilk bakışta çok sıradan gibi görünen yaşlı bir adam. Ancak belgesel aracılığıyla görüyoruz ki, aslında bu adam tam 65 yıldır yargılanıyor. Demanjuk’un hayatıyla ilgili öne sürdüğü bilgilerin büyük çoğunluğu şaibeli. Başka bir deyişle, bu adamın tam olarak kim olduğunu aslında hiç kimse bilmiyor. Yalnızca Ukraynalı olduğu, yirmili yaşlarında Sovyet Ordusu’na katıldığı ve daha sonra Alman ordusuna esir düştüğü biliniyor. Keza toplama kamplarıyla da bu vesileyle tanıştığı düşünülüyor. Çünkü Treblinka’dan sağ kurtulmayı başarmış tanıkların söylediğine göre, John Demanjuk Korkunç Ivan’ın ta kendisi. 2012 yılında ölen bu adamın davası, onlarca yıl boyunca bir sonuca ulaşamamış. Birçok farklı ülkenin mahkemelerinde yargılandığı, hatta bir yerden sonra diplomatik sorun haline geldiği halde gerçek kimliği bir netlik kazanmamış. 2012 yılında yaşamını yitirmesi sonucunda da ardında, hiçbiri cevaplanmamış birçok soru kalmış. Treblinka’nın Korkunç Ivan’ı adlı belgeselde izleyicilerle paylaşılan araştırmalar, Demanjuk’un ardında kalan sır perdesini aralamaya çalışıyor. Akıllara durgunluk veren kanıtlar eşliğinde sürdürülen çalışmalar, izleyicileri de birbirinden korkunç gerçeklerle baş başa bırakıyor.
