Son dönemde sıkça karşılaştığımız tiny house kavramı ve buna bağlı gelişen tiny house akımı, özgürlüğüne düşkün ve karmaşık şehir hayatından uzaklaşmak isteyenlerin yeni gözdesi olarak biliniyor. Özgürlüğün artması için öyle devasa alanlara da ihtiyaç yok; tiny house’lar sayesinde, daha minimal bir alanda özgürlüğün sınırlarını arşa çıkarmak mümkün gibi görünüyor. Kalabalıktan ve kaostan sıkıldıysanız, kendinize başka bir dünya yaratmak istiyorsanız, bu yeni sayılabilecek “evren” sizin için biçilmiş kaftan olabilir. Peki, nedir bu kadar popüler olan tiny house diyorsanız, gelin birlikte göz atalım.
Tiny House Nedir?
Tiny House kavramı, kelime kökeni olarak İngilizce “tiny” ve “house” kelimelerinin birleşimden oluşuyor. Dilimize çevrildiğinde kabaca “küçük ev” veya “mikro ev” manasına gelen tiny house, oldukça küçük - minimalist yaşam alanlarını tabir etmek için kullanılıyor. Tiny house ve benzeri küçük evlerin ilk ortaya çıkışı 1980’li yıllara kadar dayanıyor olsa da, bu kavram tam olarak, ilk defa Sarah Susanka’nın 2007 yılında yayımlanan “The Not So Big House” adlı kitabında kullanılıyor. Hatta, tiny house’un doğduğu kaynak olarak bu kitap gösteriliyor. Küçük evlerin günümüzde belli bir tanımı bulunmamakla beraber, öne çıkan ve net olarak bu yapıları tanımlayan özellikleri göze çarpıyor. Örneğin, tiny house yapılar hayatımıza yeni girdiği dönemlerde, 10 m2 ila 30 m2 arasındaki evler olarak tanımlanıyordu; ancak bu güne geldiğimizde m2 türünden sınırların kalktığını söyleyebiliriz.
Tiny house adını taktığımız bu küçük evler, geniş alanları kullanmak yerine daha küçük alanlarda maksimum verim almayı hedefleyen yapılar olarak da biliniyor. Büyük ve betonarme binaların dünyaya verdikleri zarar düşünüldüğünde, doğaya zararı son derece az olan veya hiç zarar vermeyen evlerin ortaya çıkması kaçınılmaz oldu. Tabii ki bu somut etkiler, küçük evlerin ortaya çıkışını ve popülerleşmesini tetikliyor; fakat asıl sebeplerin daha çok sosyolojik ve ekonomik olduğunu da göz ardı etmemek gerek. Özellikle sosyolojik etmenler, tiny house çılgınlığının en büyük destekçisi olarak karşımıza çıkıyor.
Tiny House Kavramının Tarihi
1980’li yıllardan itibaren, minimalist yaşam alanları ve bu alanlarda yaşamın faydalı olduğuna dair pek çok çalışma ve bildiri yayımlandı. Bunun yanı sıra, o dönemden başlayarak, toplumun artan tüketim alışkanlıklarına karşı başlayan hareketler olan tiny house’ların popülerliğinin artmasında etkili oldu. Fakat tiny house çılgınlığının gerçek başlangıç noktası olarak ABD’de yaşanan iki olay temel gösterilebilir.
Birincisi, 2005 yılında yaşanan Katrina Kasırgası sonrası evini kaybeden afet mağdurları için yapılan hoş görünümlü barınaklar diyebiliriz. Bu barınaklar, afette evlerini kaybedenlerin moralini yükseltmek için canlı, minimalist ve şık şekilde tasarlandı. Afet etkileri azalınca, bu küçük evler bazı tatil yörelerindeki turizmcilerin dikkatini çekti ve oralarda konaklama için kullanılmaya başladı. Böylece, tiny house’ların popülerliği hiç beklenmediği kadar artmaya başladı.
İkinci ve bu evleri popülerliğin zirvesine taşıyan olay ise hemen kasırga sonrası döneme denk gelen, büyük Amerikan ekonomik krizi oldu. Bu ekonomik kriz 2008 yılında başladı ve büyüyerek devam etti. Özellikle emlak sektörünü vuran krizde “mortgage balonu” patladı. Bu büyük yıkım, süreç içinde ABD ile sınırlı kalmadı ve Avrupa’ya da sıçradı. Hal böyle olunca, önce ABD’de yaygınlaşan tiny house’lar, Avrupa’da da popüler hale geldi ve bunların tüm dünyada büyük bir akıma dönüşmesi uzun sürmedi. Günümüzde tiny house’lar bir akımı temsil ediyor ve bu küçük evlere bambaşka bir gözle bakılıyor.
Tiny House Akımı
Günümüzde “ihtiyaç” kavramını aşarak adeta sosyal bir hareket halini alan tiny house akımı, insanların yaşadıkları alanı minimize etmesine dayanıyor. Yani, insanlar yaşadıkları alanı küçültmeyi, basitleştirmeyi, ferahlatmayı ve daha temel ihtiyaçlara göre düzenlemeyi hedefliyor. Böyle bir felsefe ile yola çıkılınca tiny house akımı, küçük bir evde yaşamaktan çok daha fazlasını ifade ediyor. Bu akımın temelinde, minimal bir yaşam alanına sahip olmanın getirdiği daha az sorumluluk, daha az mali külfet, daha özgür bir yaşam ve doğaya çok daha az zarar vermenin getirdiği mutluluk yatıyor.
Tiny house akımının popüler hale gelmesinde, son dönemde etkili bir durum daha söz konusu. Maalesef bu durum, tüm dünyayı etkisi altına alan Covid – 19 pandemisi. Pandemi nedeniyle doğal alanlara ve izole ortamlara çekilmek isteyen insanlar, tiny house akımını farkında olarak ya da olmayarak destekliyorlar.
Tiny House Çeşitleri Nelerdir?
Tiny house olarak tabir ettiğimiz minimalist yapılar, taşınabilir tiny house’lar ve taşınamaz (sabit) tiny house’lar olarak ikiye ayrılıyor. Taşınır olan modeller daha çok tercih edilirken, günümüzde sabit evlerin de popülerliğinin yavaş yavaş arttığını söyleyebiliriz.
Taşınabilir olan küçük evler, Türkiye Cumhuriyeti yasalarına göre bir yapı olarak değil de araç olarak kabul ediliyor. Bu nedenle, trafiğe çıkan her araç gibi belli başlı kurallara tabii oluyorlar. Aynı zamanda, taşınabilir tiny house’lar en fazla 3500 kg ağırlığında olabiliyor. Taşınabilir küçük evler, iki alt kategoriye ayrılıyor. Bu kategoriler O1 ve O2 olarak tanımlanıyor. Azami ağırlığı 750 kg’ın üzerine çıkmayanlar O1, 750 ila 3500 kg arasında olanlar ise O2 kategorisinde değerlendiriliyor.
O1 kategorisi tiny house özellikleri şu şekilde sıralanıyor:
- Ayrı bir ruhsata tabii değil;
- Kendisine ait bir plakası bulunmuyor, çekecek olan aracın plakası kullanılabilir;
- TüvTürk muayenesine dahil değil;
- Vergiye dahil değil;
- B sınıfı ehliyet ile kullanılabilir.
O2 kategorisi tiny house özellikleri ise şu şekilde sıralanıyor:
- Ayrı bir ruhsata tabii;
- Kendisine ait plakası bulunuyor;
- Yılda bir kez TüvTürk muayenesine dahil;
- Vergiye dahil değil;
- BE (karavan) sınıfı ehliyet ile kullanılabilir.
Sabit tiny house yapımı ve kullanımı içinse herhangi bir izin gerekmiyor. Tek şart, evin araziye konulması ve yapımı sırasında temel kazılmamış olması diyebiliriz. Böylece sabit ev, konteyner veya prefabrik ev sınıfına giriyor. Tiny house, kiralanan veya satın alınan araziye direkt olarak konulabiliyor. Yalnızca çok özel durumlar ve mevzuatlar, araziye tiny house kurulmasına engel olabilir. Bu sebeple, tiny house kurarken iyi bir araştırma yapmakta fayda var.
Sabit tiny house yapımı için özel bir izin veya belge gerekmemesine rağmen, yapısal olarak çeşitli şartların bulunduğunu söylemekte yarar var. Evin ticari olarak kullanılıp kullanılmayacağı, evin genişliği, cephe büyüklüğü ve kat sayısı gibi ayrıntılar önem arz ediyor.
Küçük Evlerin (Tiny House) Özellikleri
Tiny house kavramından yola çıkacak olursak, bu evlerin en temel özelliklerinin başında minimal ve sürdürülebilir niteliklere sahip olmaları geliyor. Tiny house’ların boyutları genellikle 10 ila 70 m2 arasında değişiyor. Hatta 70 m2’ye çıkan ölçülerin, bu günlerde yapılan gelişmiş tiny house’lar için geçerli olduğunu söyleyelim. Standart tiny house’ların genellikle maksimum 30 – 35 m2 alanın üzerine çıkmadığını biliyoruz.
Tiny house’ların bir diğer önemli özelliği ise, temelsiz olmaları. Bu sayede evler, istenildiği zaman başka bir yere taşınabiliyor ve sahibine büyük özgürlük imkanı sağlıyor. “Sabit tiny house’lar nasıl taşınmaz” dediğinizi duyar gibiyiz; ancak çeşitli izinler alınarak, vinç veya özel araçlar yardımıyla bu evlerin de taşınabilmesi mümkün. Yalnızca taşıma prosedürleri ve taşıma süreçleri mobil olanlara göre çok daha zor.
Yaşam şeklimizi değiştiren ve bizlere farklı bir hayat tarzı sunan bu küçük evler, kesinlikle betonarme binalarımızdan çok daha az enerji tüketiyor ve büyük bölümü enerji ihtiyaçlarını kendi panelleri sayesinde karşılıyor. Bu da hem az enerji tüketimini hem de temiz enerji üretimini sağlıyor. Tiny house’lar sayesinde, dünyada çok daha az karbon ayak izi bırakıyoruz.
Doğa dostu yapıların özellikleri, çeşitlerine ve kullanıcıların isteklerine göre de değişiyor; fakat temelde yukarıda saydığımız özellikler, tüm tiny house’lar için geçerli diyebiliriz.
İnsanlar, tiny house’ların özelliklerinin yanı sıra, en çok da bu küçük, minimalist evlerin nasıl yapıldığını merak ediyor. Bu merakı biraz olsun dindirebilmek adına, tiny house yapımı hakkında genel bilgiler vermek istiyoruz.
Tiny House Nasıl Yapılır?
Tiny house yapımı ve tasarımında, evin sabit mi mobil mi olacağı önemli rol oynuyor. Zira mobil tiny house’lar için maksimum ağırlık gibi kısıtlayıcı şartlar bulunuyor. Bu nedenle, mobil modellerde genellikle hafif malzemelerin kullanımına özen gösteriliyor. Tiny house, eğer sabit olacaksa bu kriterlerin birçoğu yerini daha serbest tercihlere bırakıyor. Sabit tiny house, yapım aşamasında kesinlikle çok daha fazla özgürlük sağlıyor. Ancak sabit evlerin, mobil evlere göre, yer değiştirme gibi özgürlüğü kısıtlayıcı engelleri olduğunu da hatırlatmadan geçmeyelim. Burada seçim yapmak kullanıcıların arzusuna kalıyor.
Tiny house yapımında bir diğer önemli husus, tiny house felsefesine uygun malzemelerin seçimi diyebiliriz. Sürdürülebilir yaşam ve doğallıktan yana olan tiny house felsefesine paralel olarak, bu evlerin yapımında, çevre dostu, geri dönüştürülebilir ve genellikle ahşap malzemeler tercih ediliyor.
Küçük evlerin yapımı ve bu evlerin felsefesi hepimizi heyecanlandırıyor olsa da, maalesef kendi tiny house’nuzu yapmak o kadar kolay değil. Bu nedenle en iyisi, tiny house üretimi yapan şirketlerden veya bu işi yürüten butik işletmelerden arzunuza göre bir tiny house sipariş etmek. Fakat illa ki kendi evinizi yaratmak ve yaşam alanınıza kendi imzanızı atmak istiyorsanız, belirli standartları sağlamak zorundasınız. Çünkü temeli olmayan veya minimalist olan her ev tiny house kavramına ve felsefesine uymuyor.
Tiny house yapımı için, teknik bilgi ve donanım gerekiyor. Eğer sabit bir küçük ev yapacaksanız, bu işte uzman bir mimara proje çizdirerek işe başlayabilirsiniz. Ancak mobil bir küçük ev yapmayı istiyorsanız, öncelikle O1 veya O2 standartlarına uygun olacak römorku alarak işe başlamanız gerekiyor. Daha sonra, sabit evlerde olduğu gibi, proje çizim aşamasına geçmek mümkün. Son olarak, iki çeşit tiny house için de geçerli olan, uygun malzemenin tedariki ve inşaat süreci başlıyor. Duvar ve çatı malzemeleri, yalıtım ekipmanları, su ve elektrik depolama cihazları gibi pek çok kalem, özenle seçilerek, yapılacak evin ihtiyaçlarına uygun şekilde tedarik edilmeli.
Son olarak dediğimize bakmayın, pek tabii ki daha çok fazla detay tiny house yapımında işin içine giriyor. Bu alanda bir profesyonelliğiniz veya ustalığınız bulunmuyor ise hazır tiny house’lardan satın almanızı ya da profesyonel ekiplere tiny house’ınızı yaptırmanızı öneriyoruz.
